استاندارد پوشش­هاي فلزي - شماره 1227

كميسيون استاندارد پوشش­هاي فلزي

پیشگفتار

استاندارد اندازه‏گيري ضخامت پوشش­هاي فلزي و قشر اكسيد فلزات بروش برش ميكروسكوپي كه به­وسيله كميسيون فني استاندارد پوشش­هاي فلزي زير نظر كميته ملي استاندارد مصنوعات مكانيكي و تحت نظارت شوراي عالي استاندارد در موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تهيه و تدوين گرديده است باستناد ماده يك (( قانون مواد الحاقي به قانون تأسيس مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب 24 آذر 1349)) به­عنوان استاندارد رسمي ايران منتشر مي­گردد .

براي حفظ همگامي و همآهنگي با پيشرفت­هاي ملي و جهاني صنايع و علوم استانداردهاي ايران در مواقع لزوم و يا در فواصل معين مورد تجديد نظر قرار خواهند گرفت و هر گونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها برسد در هنگام تجديد نظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .

بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديد نظر آنها استفاده نمود .

در تهيه اين استاندارد سعي بر آن بوده است كه با توجه به نيازمندي­هاي خاص ايران حتي المقدور ميان روش­هاي معمول در اين كشور و استاندارد و روش­هاي متداول در كشورهاي ديگر همآهنگي ايجاد شود. بنابراين با بررسي امكانات و مهارت‏هاي موجود و اجراي آزمايش‏هاي لازم استاندارد حاضر با استفاده از استاندارد زير تهيه گرديد :

سازمان بين المللي استاندارد شماره 1463 / R سال 1970

اندازه‏گيري ضخامت پوشش­هاي فلزي و قشر اكسيد فلزات بروش برش ميكروسكوپي

1 - هدف و دامنه كاربرد

در اين استاندارد روش اندازه‏گيري ضخامت پوشش­هاي فلزي، قشرهاي اكسيدي و پوشش چيني يا لعاب شيشه‏اي به­روش ميكروسكوپي شرح داده مي­شود .

با اين روش و با دقت زياد مي­توان تا دقت 8/±0 ميكرون اندازه‏گيري كرد. دقت مذكور دامنه كاربرد اين روش را در اندازه‏گيري ضخامت پوشش­هاي نازك معلوم مي­كند.

2 - تعريف‏ها

2-1- سطح مفيد :

قسمتي از سطح است كه اصولا در معرض ديد قرار داشته و يا مورد استفاده قرار مي­گيرد و بايستي بوسيله قشر پوششي پوشيده باشد .

2-2- اچ كردن :

عبارت است از آغشته كردن سطح صيقل شده نمونه با يكي از محلول­هاي خورنده بمنظور ظاهر ساختن مرز بين دانه‏ها و احيانأ مشخص نمودن فازهاي مختلف .

3 - نمونه برداري

3-1-نمونه‏ها بايد از يك يا چند نقطه از سطح مفيد برداشته شوند. اين نمونه‏ها بايد چنان بريده شوند كه به ضخامت پوشش فلزي يا قشر اكسيد آسيبي نرسد .

3-2- از نظر حفظ لبه‏هاي نمونه هنگام تهيه آن، پوشش­هائي كه سختي آنها كم است بايد با قشر سختري به­ضخامت حداقل 10 ميكرون روكش شود . نوع اين روكش بطريقي انتخاب شود كه پس از اچ دادن با نمونه اصلي تباين داشته باشد .

4 - قالب‏گيري نمونه

4-1- نمونه بايد به­نحوي قالب‏گيري شود كه بتوان صيقل كاري را، در روي مقطع عمود بر سطح در محلي كه ضخامت پوشش يا قشر بايد اندازه‏گيري شود انجام داد . (يك اختلاف 10درجه نسبت به عمودي بودن جهت , باعث پيدايش ضخامت ظاهري در حدود 2 درصد زيادتر نسبت به ضخامت واقعي مي­شود .)

4-2- نمونه بايد به­نحوي در گيره و  يا در داخل ماده قالب‏گيري كار گذاشته شود كه در جريان قالب‏گيري، درجه حرارت و يا فشار اثر محسوسي روي ضخامت مورد اندازه‏گيري بجاي نگذارد .

5 - آماده كردن نمونه

5-1- براي ملاحظه ميكروسكوپي، نمونه بايد با حداقل فشار متناسب با سختي پوشش سنگ زده و صيقل داده شود .

5-2- اگر جهت سنگ زدن قابل تنظيم باشد، اين جهت بايد از طرف جنس سخت به­طرف جنس نرم انجام شود .

عمل سنگ زدن بايد تا ناپديد شدن تمام ناصافي­هاي مقطع كه در اثر بريدن ايجاد شده‏اند ادامه يابد .

شيارهاي حاصل از عمل سنگ زدن بايد با سطح پوشش زاويه‏اي حدود45 درجه بسازد . هنگام تعويض هر ساينده با ساينده نرم‏تر بايد نمونه را 90 درجه چرخاند سپس سطح سنگ زده شده بايد روي صفحه چرخان با سرعت كم به­ كمك ماده صيقل دهنده مناسبي صيقل داده شود .

اچ كردن

6-1- به­منظور بدست آوردن حداكثر تباين بين پوشش و فلز پايه، توصيه مي،شود كه سطح مقطع نمونه بعد از صيقل­كاري اچ داده شود ولو آنكه تباين پس از صيقل­كاري كافي بنظر برسد. بعلاوه اچ كردن باعث مي­شود كه تمام ذرات فلز نرم كه در اثر عمليات آماده كردن نمونه ممكن است روي فلز سخت‏تر پراكنده شده باشد از بين برود، براي قشر اكسيد آلومينيوم اچ كردن اختياري است .

7 - اندازه‏گيري ضخامت پوشش

7-1- ضخامت پوشش­ها يا قشر اكسيد فلزات را مي­توان به يكي از روش­هاي زير اندازه‏گيري نمود .

الف - مشاهده نمونه به­وسيله يك ميكروسكوپ فلزشناسي مجهز به عدسي چشمي مدرج شده ميكرومتري كه درجات آن قبلا تنظيم شده باشد .

ب - انداختن تصوير به­كمك ميكروسكوپ فلزشناسي با بزرگنمائي معين و دقيق در روي صفحه مات ضخامت واقعي پوشش از تقسيم اندازه ضخامت تصوير پوشش به ضريب بزرگنمائي بدست مي­آيد .

در مورد تعداد اندازه‏گيري و محل­هاي آن در مقطع هر نمونه ميكروگرافي بايد جداگانه تصميم گرفته شود و مراتب در گزارش آزمون ذكر گردد .