پوششهاي فلزي - آزمون خوردگي به روش تيواستاميد ( روش (TAA)

   مقدمه

 تعداد و نوع نمونه‏هاي مورد آزمون, زمان در معرض قرار گرفتن نمونه و نيز معيار غير قابل قبول بودن در اين استاندارد مشخص نشده است .  چنين جزئياتي , بايد برحسب مشخصات محصول و يا پوشش ارائه شود. 

1-      هدف و دامنه كاربرد

 1-1-  هدف از تدوين اين استاندارد, تعيين روش آزمون مقاومت سطوح فلزي در برابر خوردگي, و كدر شدن در محيطهاي حاوي سولفيدهاي فرار, بر طبق مشخصات محصول يا پوشش, مي‏باشد . 

 1-2- اين آزمون, جهت سنجش كارآيي روشهايي كه براي جلوگيري از كدر شدن مس و نقره بكار مي‏روند و يا تشخيص ناپيوستگيهاي حاصل از پوشش فلزات مس و نقره توسط فلزات قيمتي, كاربرد دارد. 

2-      روش آزمون

  2-1-  اساس كار

 نمونه‏هاي مورد آزمون را, در معرض بخارات متصاعد شده از تيواستاميد, در فضايي با رطوبت نسبي 75 درصد و در حضور محلول اشباع استات سديم, قرار مي‏دهند . 

  2-2-  مواد لازم

 ياد آوري : صرفأ  از مواد شيميايي شناخته شده ( با درجه خلوص آزمايشگاهي ) و از آب مقطر و يا آبي با درجه خلوص بالا, استفاده خواهد شد. 

 2-2-1-  تيواستاميد, به صورت كريستالهاي ريز :

 ياد آوري: تيواستاميد ماده‏اي است سرطان زا و لذا از تماس آن با پوست, بايد خود داري نمود. 

 2-2-2-  محلول اشباع استات سديم كه آنرا از انحلال سه قسمت استات سديم داراي سه مولكول آب                         (CH3 COONa , 3H2O) در يك قسمت آب مقطر, بدست مي‏آورند. 

  2-3-  وسايل لازم

 2-3-1-  اتاقك آزمون - داراي مخزني است از جنس شيشه يا ماده پلاستيكي شفاف و مناسب, كه مجهز به يك درپوش جهت جلوگيري از نشت گاز مي‏باشد ابعاد حقيقي اتاقك آزمون, ذكر نشده است, اما موارد ياد شده در اين بند و بندهاي بعدي را بايد در نظر داشت.  حجم اتاقك آزمون بايد از 2 ليتر كمتر و از 20 ليتر بيشتر نباشد .  مگر آنكه با صراحت اندازه‏هاي ديگري قيد شده باشد.  كليه مواد مورد استفاده در ساخت اتاقك آزمون, بايد, در برابر عمل خوردگي سولفيدهاي فرار مقاوم بوده و هيچگونه گاز يا بخاراتي را كه احتمالا به خوردگي مواد تحت آزمون, كمك مي‏كند, آزاد ننمايند .

 2-3-2-  صفحه - صفحه‏اي است , كه از مواد غير فلزي بي‏اثر ساخته شده و در داخل اتاقك آزمون قرار مي‏گيرد . سطح افقي اين صفحه برابر 70 تا 90 درصد سطح مقطع اتاقك مي‏باشد و به فاصله حداقل 10 و حداكثر 75 ميلي متر, بالاتر از كف اتاقك قرار دارد. 

 2-3-3-  چهارچوب ساده .  از مواد غير فلزي بي اثر, در داخل محفظه, به عنوان پايه‏اي براي كاغذ مرطوب ( مراجعه به يادآوري 2 بند 2-5) و يا وسيله‏اي براي آويزان كردن نمونه‏هاي مورد آزمون, استفاده مي‏شود ( يادآوري 1 بند 2-.5)

 2-3-4-  نگهدارنده دما - براي جلوگيري از نوسانات ناگهاني دما و يا اختلاف دماي موضعي در اتاقك آزمون, از يك پوشش و يا پرده مناسب, به عنوان حافظ دما, استفاده نمائيد. 

  2-4-  آماده كردن آزمونه

 2-4-1-  تعداد و نوع نمونه‏هاي مورد آزمون را مطابق مشخصات پوشش و يا محصولاتي كه مورد آزمون قرار مي‏گيرند, انتخاب نمائيد. ( به بند 5 -2-2 رجوع شود .) 

 2-4-2-  قبل از انجام آزمون, هر نوع عمليات تميز كاري بر روي نمونه‏ها  بايد  مطابق با مشخصات مربوط انجام گيرد. در صورت فقدان چنين دستورالعملي, از انجام هر نوع تميز كاري مقدماتي, اجتناب نمائيد . 

 2-4-3-  اگر نمونه‏هاي مورد آزمون, از يك قطعه بزرگ پوشش دار بريده مي‏شود, عمل برش بايد به گونه‏اي انجام گيرد, كه پوشش و يا هر گونه لايه محافظ موجود بر روي آن , مخصوصأ در ناحيه مجاور برش, آسيبي نبيند.  همچنين بايد از ايجاد آلودگي‏هاي ناشي از براده‏هاي فلزي اجتناب ورزيد.  در صورتي كه روش ديگري تصريح نشده باشد, بايد لبه‏هاي برش به شكل مناسبي به كمك يك ماده مناسب كه در شرايط آزمون, پايدار است, نظير رنگ, ورني, واكس ( موم ) و يا نوار چسب, جهت حفاظت, پوشش داده شود.

  2-5-  روش كار

 يادآوري 1: نگه دارنده‏ها و آويزهايي كه براي نمونه‏هاي مورد آزمون بكار برده مي‏شوند, بايد از مواد غيرفلزي بي اثر ساخته شده و مانع از گردش آزادانه هوا در اطراف نمونه‏هاي مورد آزمون نشوند.  اگر روش ديگري اشاره نشده باشد, مي‏توان قطعه مورد آزمون را با هر شيب دلخواهي مستقر نمود.  بهترين روش, آويزان نمودن نمونه‏هاي مورد آزمون از يك چهار چوب كه روي كف اتاقك آزمون قرار دارد, مي‏باشد. 

 يادآوري 2: حداقل 50 درصد از ديواره‏هاي جانبي اتاقك آزمون (2-3-1) بايد با كاغذ جاذب الرطوبه ضخيم كه در محلول استات سديم (1-2-2-2-1) خيسانده شده است, پوشيده شود. انتهاي پائيني كاغذ, به عمق حداقل 10 ميلي ليتر, در همان محلول استات سديم كه كف اتاقك آزمون را پر كرده است, فرو برده مي‏شود, همواره محلول فوق الذكر, بايد داراي بلورهاي اضافي نمك استات سديم باشد.  پيشنهاد مي‏شود قسمت بالايي كاغذهاي خيسانده شده, توسط يك وسيله (2-3-3), به ديواره محفظه چسبانده شود. 

 2-5-1-  بر روي صفحه افقي (2-3-2) در اتاقك آزمون, حداقل 50 ميلي گرم در هر دسي متر مربع, لايه نازكي از پودر تيواستاميد (2-2-1) پاشيده, اين پودر, حتي الامكان, بايد به صورت يكنواخت در تمام سطح صفحه توزيع شود. 

 2-5-2-  نمونه‏هاي مورد آزمون, بايد در وضعيتي قرار گيرند, كه با كاغذ خيسانده شده در محلول استات سديم , و نيز با چهارچوب نگه دارنده كاغذ و يا با تيواستاميد روي صفحه افقي, تماس پيدا نكنند.  نمونه‏هاي مورد آزمون بايد حداقل به فاصله 20 ميلي ليتري از يكديگر, يا ديواره‏هاي محفظه آزمون قرار گيرند.  پائين‏ترين قسمت نمونه‏هاي مورد آزمون, نبايد بيش از 40 ميلي ليتر و كمتر از 30 ميلي ليتر از صفحه افقي حاوي پودر استاميد فاصله داشته باشد. همچنين بالاترين قسمت نمونه‏هاي مورد آزمون, نبايد بيش از 300 ميلي‏متر از صفحه افقي فاصله داشته باشد.

 2-5-3-  درب اتاقك آزمون را بسته و آنرا در دماي 20±5 درجه سلسيوس نگهداري كنيد و بايد مراقب تغييرات ناگهاني و يا اختلاف موضعي دما بود. 

 2-5-4-  ظاهر نمونه مورد آزمون بايد بعد از 1, 2, 4, 8 ساعت و نيز بعد از 1, 2 و 4 روز ( و غيره ) مورد بازديد قرار گيرد. زمان آزمون برحسب نوع نمونه و يا مشخصات فني مربوطه انتخاب مي‏شود.  اين زمان  بندرت از 2 هفته تجاوز مي‏كند. 

 سعي نمائيد زمان باز و بسته كردن درب اتاقك براي امتحان نمونه  به حداقل برسد و نمونه را از اتاقك خارج ننمائيد. 

 2-5-5-  در هواي مرطوب, تيواستاميد  بدون آنكه تغيير ظاهري محسوسي را به دنبال داشته باشد به آرامي تغيير ماهيت مي‏دهد.  حداقل هر دو هفته يكبار  صفحه نگه دارنده  را شسته و خشك نموده و روي آن استاميد تازه بپاشيد؛ ضمنأ بايد مطمئن شد كه محلول استات سديم تبخير و يا به مقدار زياد رقيق نشده است؛  در صورت لزوم آب و يا بلورهاي استات سديم اضافه نمائيد . 

 2-5-6-  در پايان هر آزمون, نمونه‏هاي مورد آزمون را از اتاقك بيرون آورده  و در فضايي غيرآلوده و در دماي محيط . مورد امتحان قرار دهيد.  در صورتي كه روش ديگري تصريح نشده باشد, نمونه‏ها نبايد قبل از امتحان تميز شوند . 

  2-6-  بيان نتايج

 مي‏توان ملاكها و ضوابط مختلفي را براي ارزيابي نتايج آزمون بكار گرفت.  هدف از كاربرد نمونه‏ها و نيز ميزان مقبوليت آنها هنگام استفاده  بايد مد نظر باشد. در نظر گرفتن معيارهاي كمي نظير تغيير جرم يا خواص مكانيكي  مشكل خواهد بود.  معمولا معيار لازم در برگه مشخصات ارائه مي‏گردد. 

 در آزمونهاي متداول, فقط نكات ذيل در نظر گرفته مي‏شوند :

 الف ) ظاهر نمونه پس از آزمون . 

 ب ) ظاهر نمونه پس از برداشت محصولات سطحي , اضافي و غير چسبنده ناشي از خوردگي . 

 ج ) تعداد و چگونگي توزيع نقائص ناشي از خوردگي , نظير لكه‏هاي رنگي , حفره‏ها , تركها , تاولها و نظاير آنها . 

 د ) مدت زمان رؤيت اولين نشانه‏هاي خوردگي . 

  2-7-  گزارش آزمون

 2-7-1-  گزارش آزمون  بايد نشان دهنده نتيجه آزمون  بر طبق معيار ارزيابي نتايج  كه شرح آن در روش آزمون ارائه مي‏شود, باشد.  نتيجه بدست آمده براي هر نمونه مورد آزمون و در صورت اقتضأ, ذكر متوسط نتايج بدست آمده از تعدادي آزمون تكراري  بايد گزارش شود.  در صورت لزوم مي‏توان گزارش آزمون را با عكسهايي از نمونه‏هاي مورد آزمون همراه ساخت. 

 2-7-2-  گزارش آزمون  بايد حاوي اطلاعاتي درباره چگونگي اجراي آزمون باشد.  اين اطلاعات ممكن است بنابر اهداف آزمون و دستورالعملهاي آن متفاوت باشند.  اما فهرست جامع از جزئياتي كه احتمالا مورد نياز خواهند بود، به شرح ذيل مي‏باشند :

 الف ) مشخصات جسم پايه مورد آزمون . 

 ب ) ماهيت پوشش , با اطلاعاتي درباره مشخصات صافي سطح آن . 

 ج ) تعداد نمونه‏هاي مورد آزمون , براي هر پوشش , و يا محصولاتي كه مورد آزمون قرار مي‏گيرند . 

 د ) ابعاد و شكل نمونه‏هاي مورد آزمون , ماهيت , و مساحت سطح مورد آزمون . 

 ه ) چگونگي آماده سازي نمونه‏هاي مورد آزمون , شامل هر نوع عمليات تميز كاري به كار رفته و هرگونه عمليات ديگر كه به منظور حفاظت لبه‏ها و يا نقاط مخصوص در سطح صورت گرفته است .

 و ) ذكر روشهايي , كه براي تميز كاري نمونه‏هاي مورد آزمون , پس از آزمون بكار رفته است , و در صورت اقتضأ , اطلاعاتي درباره نقصان جرم ناشي از عمل تميز كردن .

 ز ) دماي ناحيه مورد آزمون در داخل اتاقك . 

 ح ) مدت زمان آزمون براي هر چرخه و تعداد چرخه‏ها . 

 ط ) اطلاعاتي درباره اقدامات و مراقبتهاي به عمل آمده , جهت تائيد اين مطلب كه نيازها و خواسته‏هاي بيان شده در اين استاندارد , رعايت شده‏اند . 

 ي ) رفتار و يا عكس‏العمل هر يك از نمونه‏هاي مرجع , كه همزمان با نمونه‏هاي مورد آزمون , در محفظه آزمون قرار داده شده‏اند .  

 ك ) نتايج همه بازرسي‏هاي به عمل آمده .