پوشش­هاي تبديلي كروماته بر رويپوشش­هاي آبكاري روي و كادميوم (8550)

کمیسیوناستاندارد” پوششهایتبدیلیکروماتهبررویپوششهایآبکاریرویو کادمیوم“

اعضای دویست و سی و هشتمین اجلاسیه کمیته ملی استاندارد مکانیک و فلزشناسی

پیشگفتار

استاندارد"پوشش­هایتبدیلیکروماتهبررویپوشش­هایآبکاریرویوکادمیوم“بوسیلهکمیسیونفنی مربوطهتهیهوتدوینشدهودردویستوسیوهشتمیناجلاسیهکمیتهملیاستانداردمکانیکوفلزشناسی 25/10/1384تصویبشد . اینکایناستانداردبهاستنادبند1ماده3قانوناصلاحقوانینومقررات موسسهاستانداردوتحقیقاتصنعتیایرانمصوببهمنماهسال1371بهعنواناستانداردملیایرانمنتشر میشود.

برایحفظهمگامیوهماهنگیباتحولاتوپیشرفت­هایملیوجهانیدرزمینهصنایع،علوموخدمات، استانداردهایملیایراندرمواقعلزومتجدیدنظرخواهدشدوهرگونهپیشنهادیکهبرایاصلاحیاتکمیلاین استانداردارائهشود،در هنگامتجدیدنظردرکمیسیونفنیمربوطموردتوجهقرارخواهدگرفت .بنابراینبرای مراجعهبهاستانداردهایملیایرانبایدهموارهازآخرینچاپوتجدیدنظرآنهااستفادهکرد.

درتهیهوتدوینایناستانداردسعیشدهاستکهضمنتوجهبهشرایطموجودونیازهایجامعه،درحد امکانبینایناستانداردواستانداردملیکشورهایصنعتیوپیشرفتههماهنگیایجادشود.

منابع و ماخذیکهبرایتهیهایناستانداردبهکاررفتهبهشرحزیراست :

1- ISO 4520 : 1981 Chromate conversion coatings on electroplated zincand cadmium coatings

2- JIS H 8625 :1993 Chromate conversion coatings onelectroplated zinc and cadmium coatings

مقدمه

بهمنظورایجادتاخیردرزمانتشکیلمحصولاتخوردگیرویسطوحپوشش­هاییکهدرمعرضمحیطاتمسفری خورندهقراردارند،پوشش­هایرویوکادمیومکروماتهمی­شوند. خصوصاعملیاتکروماتهبرایبهتاخیرانداختن زمانایجادزنگسفیدبررویپوششهایرویوکادمیومتحتشرایطمعینمؤثرمیباشند.

ضخامتمناسببرایکروماتهکردنپوششهایآبکاریرویدراستانداردملیایرانبهشماره(تا تدوین استاندارد ملی به استاندارد ISO 2081 مراجعه شود.)وبرای پوششهایآبکاریکادمیومدراستانداردملیایرانبهشماره(تا تدوین استاندارد ملی به استاندارد ISO 2082 مراجعه شود) شرحدادهشدهاست.

پوشش های تبدیلی کروماته بر روی پوشش های آبکاری روی و کادمیم

1-  هدفودامنهکاربرد

ایناستاندارد،الزاماتلازمبرایتشکیلپوشش­هایتبدیلیکروماتهبررویپوشش­هایکادمیومو رویبهمنظورایجادحفاظتدرمقابلخوردگیراذکر می­کند .عملیاتتکمیلیبرایایجادرنگ­هایخاصیا خصوصابهبودچسبندگیرنگ(مانندعملفسفاتهکردنو...) توسطایناستانداردبررسینمیگردد.

٢- مراجعالزامی

مدارکالزامیزیرحاویمقرراتیاستکهدرمتنایناستانداردبهآن­هاارجاعدادهشدهاست. بدینترتیب آنمقرراتجزئیازایناستانداردمحسوبمی­شود. درموردمراجعدارایتاریخچاپو /یاتجدیدنظر،اصلاحیه­هاوتجدیدنظرهایبعدیاینمدارکموردنظرنیست. معهذابهتراستکاربرانذینفعایناستاندارد،امکانکاربردآخریناصلاحیه­هاوتجدیدنظرهایمدارکالزامیزیرراموردبررسیقراردهند . درمورد مراجعبدونتاریخچاپو /یاتجدیدنظر، آخرینچاپو /یاتجدیدنظرآنمدارکالزامیارجاعدادهشدهمورد نظراست.

استفادهازمراجعزيربراي كاربردايناستانداردالزامياست :

ISO 2081 : Metallic coatings -Electroplated coatings of zinc on iron and steel ¹

ISO 3613 : Chromate conversion coatings on zinc and cadmium -Test methods ²

ISO 3768 : Metallic coatings -Neutral Salt Spray test (NSS test)

ISO 3892 : Conversion coatings on metallic materials -Determination of coatingmass per unit area -Gravimetric methods ³

استانداردمليايرانبهشماره٢٢١٩ : سال١٣٦٥پوششهايفلزي– پوششهايآبكاريكادميومبرروي آهنيافولاد

 (1و2و3 این استانداردها در دست تدوین می باشد)

2-  روشايجادپوشش­هايتبديليكروماته :

اصولاپوشش­هایتبدیلیکروماتهبهروشغوطه­وریایجادمی­شوند. محلول­هایکروماتهمعمولااسیدی وحاوینمک­هایکروم6ظرفیتیهمراهبانمک­هایدیگریهستندکهممکناستباعثایجادتغییراتیدر ظاهروسختیلایهگردند.

رنگلایهو بنابرایننوعپوششتبدیلیبهترکیبواجزایمحلولکروماتهبستگیدارد ودرضمنبه pH محلول،دمایآن،مدتزمانعملیاتکروماتهو بهماهیتوشرایطسطحپوششموردنظر،نیزارتباطدارد.

لایه­هایشفافودرخشانبر رویسطوحپوشش­هایآبکاریرویو کادمیومتوسطروش غوطه­وریدرمحلول­هایمخصوصو مناسبایجادمی­گردند. همچنیندرموردپوششرویامکانداردکه توسطعملیاتغوطه­وری (رنگبری) در محلول­هایقلیایییادراسیدفسفریک،لایه­هایشفافودرخشان ایجادگردند.

اگربرایشستشوینهاییبعدازفرآیندکروماتهازآبگرماستفادهشودبایستیزمانشستشو تاحدامکان کوتاهباشدتاازانحلالکروم6ظرفیتیجلوگیریگردد .خشککردنقطعهبایستیدردمایکمتراز60درجه سلسیوسانجامشودتا از ایجادترکناشیازدهیدراتهشدنپوششکروماتهجلوگیریگردد. (هرعملیات حرارتیبهمنظوراجتنابازتردیهیدروژنیبایستیقبلازایجادپوششتبدیلیکروماتهانجامشود.)

٤- طبقهبندی

قطعاتنهاییمی­تواننددرمحدوده­­ایاز پوشش­هایضخیم،تیره(سیاه)،سبز زیتونی،باخواصحفاظتیخوب تاپوشش­هاینازک،شفافودرخشانو گاهیاوقاتبالایه­هایمایلبهرنگآبیباظاهرجذابامابا مقدارحفاظتیمحدودایجادشوند.

آبکارهابندرتمی­توانندتولیدرنگ­هایخاصپوشش­هایتبدیلیکروماتهرا تضمینکنند . اگر نیازبهایجاد رنگ­هایخاصباشد،ممکناستبهروشغوطه­وریدر موادرنگی، پوشش­هایکروماتهدرمحدودهوسیعیازرنگ­هابدستآیند .درحالیکهاین­هامقاومتبهخوردگی

زیادترینسبتبهپوشش­هایایجاد شدهبهروشغوطه­وریدرموادغیررنگیدارند.

عملیاتتکمیلیمی­توانندبهدوطبقهتقسیمشوندو هرکداماز آن­هانیزشاملدو نوعمی­باشندومهمترین مشخصاتآنهادرجدول1ذکرشدهاست.

عملیاتتکمیلیممکناستفقطبراساسطبقهیابوسیلهطبقهو نوعشاخصآنهامشخصشوند. مثال:

Fe/Cd 8 c 2

Fe/ Zn 25 c 1A

که

: Fe بیانکنندهفلزپایه(آهنیافولاد)است .

Cd و  : Zn بیانگرپوششآبکاری(رویوکادمیوم) است.

8 و:25  ضخامتپوشش­هایرویو کادمیومبرحسبمیکرومترمیباشند.

: c بیانگرپوششتبدیلیکروماتهاست.

2 و1 : بیانگر طبقه پوششهایتبدیلیکروماتهمیباشند.

٥- الزامات :

5-1کلیات:

پوشش­هایتبدیلیکروماتهبوسیلهدهیدراتهشدنتدریجیپیرسختمی­شوند .بنابراینتا24 ساعتبعد از عملیاتبایستیبادقتنگهداریشوند وهرگونهآزمونیمانند(آزمونخوردگی) تاپایانایندورهزمانی صورتنگیرد.

5-2 چسبندگیپوششهایرنگیشده :

پوششهایرنگیشده(کروماته) بایستیچسبندگیخوبیداشتهباشند و ازطریقیکیاز روش­هایمشخصشدهدراستانداردملیایرانبهشماره(تا تدوین استاندارد ملی ISO 3613 مراجعه شود) آزمایششوند.

 5-3- مقاومتخوردگی :

زمانموردنیازبرایآزمونمهنمکیدراستانداردملیایرانبهشماره (تا تدوین استاندارد ملی به استاندارد ISO 3768 مراجعه شود.) مشخصشدهاست . اینزمانبرای ایجادزنگسفیدبررویپوششتبدیلیکروماتهرویوکادمیومنبایستیاز مقادیردادهشدهدرجدول2کمتر باشد.

یادآوری- اینالزاماتدرموردلبههاینمونهآزمونقابلاجرانیست .

جدول 1- طبقه بندی پوشش های تبدیلی کروماته

جدول 2- الزامات مقاومت در مقابل خوردگی